Capital C (De Diamantbeurs)

De Diamantbeurs is een historisch pand aan het Weesperplein in Amsterdam. Het gebouw, gebouwd in 1911, is een symbool voor de hoogtijdagen van de bloeiende diamanthandel in Amsterdam. In 2019 is het gebouw in ere hersteld met een in het oog springende aanvulling. Over de volle breedte is het gebouw voorzien van een gridshell glazen dakopbouw, ontworpen door ZJA Zwarts & Jansma Architecten.  

De dakopbouw is een onderdeel van de grootschalige renovatie (en transformatie) van de Diamantbeurs, waarbij het gebouw als nieuwe centrum voor de creatieve industrie zal dienen. Een plek waar verschillende functies en disciplines samenkomen. Het ontwerp van de renovatie is van ZJA Zwarts & Jansma Architecten en Heyligers design+projects. Braaksma & Roos Architectenbureau neemt het ontwerp van de restauratie van de originele gevel op zich. Octatube is ingeschakeld om de spectaculaire dakopbouw technisch uit te werken en te bouwen.

Hoogwaardig design
Het ontwerp voor dit project is hoogwaardig en innovatief. De grote koepel van ongeveer 45x21x10 meter (lxbxh) behelst twee verdiepingen en heeft een vrije vorm. Dit betekent dat het niet definieerbaar is door een bepaalde geometrische basisvorm zoals een bol of kubus. De vorm van de gridshell is bepaald met behulp van een parametrisch computer model. Met door ZJA ontwikkelde software zijn de randvoorwaarden voor het ontwerp gesteld waarna het programma de ideale vorm zoekt. In het geval van Capital C is deze ideale vorm een geometrisch onbepaalde (vrije) vorm, maar dan met plat of minimaal gebogen vierhoekig glas. Dit om de gefacetteerde uitstraling van een diamant te benaderen, als referentie naar de oorspronkelijke functie van het gebouw. Naast de esthetiek vergroot de optimalisatie van het glas ook de maakbaarheid en kostenefficiëntie van het ontwerp. Tijdens dit proces is Octatube, als gespecialiseerde Design & Build onderaannemer, benaderd en uitgedaagd om dit innovatieve en complexe werk verder (bouwtechnisch en constructief) uit te werken en te realiseren. Parametrisch ontworpen Door de vrije vorm van het ontwerp zijn alle onderdelen (stalen balken, glaspanelen, etc.) verschillend en komen deze telkens geometrisch op een andere manier bij elkaar. Indien er ook maar iets in het ontwerp werd aangepast, veranderden alle onderdelen. Alles stond immers met elkaar in verbinding. Zo ontstond het idee om het ontwerp te automatiseren door een parametrische tool te ontwikkelen die de complexe basisgeometrie omzet naar een gedetailleerd productiemodel. Hier lees je meer over hoe parametrisch ontwerpen is toegepast in dit project. Het ontwerp is parametrisch helemaal tot in het laatste detail uitgewerkt en vanuit die modellen zijn de producties aangestuurd. Door het project parametrisch te ontwerpen bleek de opbouw niet alleen technisch haalbaar maar ook kostenefficiënter te zijn.

File-to-factory

Naast dat Octatube voor dit project software heeft ontwikkeld, is er ook een file-to-factory werkwijze uitgedacht en doorgevoerd. Wanneer er bijvoorbeeld een bepaald samengesteld element gemaakt moest worden dan lagen de benodigde buislaser gesneden stalen onderdelen klaar op één pallet. Vervolgens konden de onderdelen worden gemonteerd op een verstelbare mal met pootjes, ookk wel ‘spijkerbed’ genoemd.

Daniel van Kersbergen, engineer bij Octatube: “Alle complexiteit komt automatisch uit de computer rollen met gebruik van de ontwikkelde software. De hoogte, de positie van het onderdeel en de graden. De geometrie van het model is enorm ingewikkeld, want alles is scheef. Het spijkerbed zorgt ervoor dat het complexe model toch in één keer kan worden gemonteerd.”

Complex laswerk Het laswerk is vanwege de complexiteit van het model lastig. Met behulp van het spijkerbed wisten de lassers controle te houden op de toleranties.

Vincente Monteiro Chantre, voorman bij Octatube: “De grootste uitdaging is de constructie op de juiste maatvoering krijgen. Gelaste onderdelen krijgen te maken met werking: je moet goed kunnen inschatten wat het materiaal gaat doen. Onze lasrichting en laspositie bepalen we voordat we gaan lassen. Uiteraard moet je wel nameten als het in elkaar zit. Dat de praktijk en het theoretische gedeelte in een vroeg stadium bij elkaar komen is écht een voordeel.”

Geslaagde proefpassing van de Diamantbeurs bij Octatube in Delft.

Building Integrated Photo Voltaics (BIPV)

Bij een BIPV systeem worden de standaard PV-panelen in het gebouw geïntegreerd. BIPV heeft altijd een twee-in-één functie die de opwekking van zonne-energie combineert met dakbedekking, gevels of glas. Voor de Diamantbeurs is het BIPV systeem verwerkt in de glaspanelen van het dak. Elk glaspaneel heeft een uniek nummer en unieke plek op de koepel. Voor  de aanlevering spreek je daarom af in welke volgorde en hoe de panelen gegroepeerd moeten worden op de glasbokken. Voor de grote en brede onderdelen moesten ontheffingen worden aangevraagd. Alleen tussen 6:00 en 7:30 uur, mocht er worden gelost.

Corine Dikkers, projectmanager bij Octatube: “Op het moment dat alle onderdelen op de bouw bij elkaar komen en als een soort puzzelstuk in elkaar vallen. Dan ben je wel écht trots dat zulke mooie dingen binnen Octatube worden gemaakt. Er komt in alle verschillende fases zoveel voorbereiding bij kijken en er werken zoveel mensen aan mee. Als het dan op de bouw echt bij elkaar komt en het lukt in zo’n korte tijd (8 dagen, staalbouw), dan denk je wel; wow, het staat er!”

De ­dakopbouw heeft een schijnwerper functie. De transparante welvingen van de nieuwe opbouw kan je er vanuit de verte uitpikken. De glazen dakopbouw verwijst naar de geschiedenis van het gebouw als centrum van de internationale diamanthandel. Als een geslepen diamant schittert deze in het licht en laat de Diamantbeurs weer stralen.

(Foto's: J.W. Kaldenbach & Octatube)