P.C. Hooftstraat 138

Gelegen in het hart van het Museumkwartier in Amsterdam vind je de P.C. Hooftstraat, een van de meest elegante winkelstraten van Amsterdam. Deze 19de-eeuwse straat, vol met traditionele Amsterdamse herenhuizen, is uitgegroeid tot een plek waar erfgoed en design samenkomen. 

De recente, meest opmerkelijke ontwikkelingen in de P.C. Hooftstraat vinden op ooghoogte plaats: door een eigentijdse, frisse kijk op de gevels in de plint. De nieuwste aanwinst is een spectaculaire gevel, ontworpen door UNStudio, genaamd “The Looking Glass”.

In “The Looking Glass” dalen drie gebogen glaspanelen af van de bovenverdiepingen en doen denken aan opwaaiende stoffen. De panelen zijn constructief verkit op de aansluitende glaspanelen. RVS profielen tussen de panelen creëren de glazen doosvorm. 

Voor deze gevel heeft opdrachtgever Warenar Real Estate een team van UNStudio, ARUP, Bouwbedrijf Wessels Zeist en Octatube samengebracht. Wij werden als Design & Build partner uitgenodigd om de pre-engineering, het technisch ontwerp, de productie en de montage uit te voeren. 

Pre-engineering
Het doel van pre-engineering is om een indruk te krijgen van de technische haalbaarheid van het ontwerp. Het stelt ons in staat om het ontwerp te optimaliseren; met als resultaat een efficiënter kostenplaatje en een idee van potentiële risico's in het proces. 

Voor deze gevel stond een zorgvuldige detaillering en een constante kwaliteit centraal. Samen met Warenar Real Estate, UNStudio en ARUP organiseerden we verschillende design workshops. Dit betekende dat we elke twee weken bij elkaar kwamen om gezamenlijk de visie en wens helder te krijgen. 

Gebogen glas
De gevel bestaat uit boxen van glas en RVS met daarin gebogen glas en meerdere glasverbindingen. De glazen boxen beginnen evenwijdig aan de aangrenzende gebouwen en kragen naar boven toe uit naar buiten. Dat deze geleidelijke beweging zich binnen één vorm afspeelt is bijzonder. Het straalt een soepelheid uit die je niet zou associëren met glas. 

Het glas dat gebruikt wordt in de gevel van de P.C. Hooftstraat is geproduceerd door onze partner Cricursa in Spanje. De low-iron ruiten zijn ongehard en gelamineerd met een SGP tussenlaag. Zowel gebogen (warmgebogen) als vlakke panelen zijn gebruikt. 

Structurele siliconen
De glazen boxen zijn volledig verlijmd door middel van structurele kit, er zijn geen bouten gebruikt. Doordat het glas naar buiten toe uitkraagt, moet de siliconenverlijming bestand zijn tegen permanente trekspanningen. Uitgebreide berekeningen hebben aangetoond dat structurele kit in staat is om dit over te dragen, evenals de toleranties in temperatuurverschillen en toleranties tussen het gebogen glas en roestvrij staal (ongeveer 2 mm in alle richtingen).  

Roestvrij staal
Voor al het RVS van dit project hebben we samengewerkt met de Nederlandse specialist Veratio. We hebben een 3D-model aangeleverd waarmee Veratio direct aan de slag is gegaan, er zijn weinig 2D tekeningen meer aan te pas gekomen vanwege de complexe geometrie. 

Het was een technische uitdaging. Omdat de toleranties extreem krap waren en het glas perfect moest passen, waren de toleranties op het RVS ook millimeterwerk. Sommige roestvaststalen elementen zijn in één richting gebogen uitgesneden en later in de andere richting nog gewalst om zo een dubbelgekromd element te creëren.  

Veratio heeft voor elk individueel staalprofiel een mal gemaakt, inclusief afstandhouders, waarin ze de 3D-vorm hebben geplaatst. Zo werd gecontroleerd of het RVS op maat was en soms worden deze mallen ook gebruikt om lassamenstellingen te maken. Precisiewerk waar Veratio de meest deskundige partner en vakman voor bleek te zijn. 

Ze ontwikkelden een uitgebreide checklist om ervoor te zorgen dat elk element dezelfde afwerking had. Nogal een uitdaging, want alles moest met de hand in een speciale glansgraad worden geslepen. Het was een voordeel dat Veratio alles zo goed hadden vastgelegd, zodat er consistentie bereikt kon worden. 

"We doken vol enthousiasme in deze technische uitdaging. De lat lag hoog en er werd op alle vlakken gestreefd naar topkwaliteit. De interactie tussen Veratio en Octatube leidde tot een prachtig eindresultaat. We hebben het niet ervaren als een klant-leverancier relatie maar echt als een samenwerking, die op een natuurlijke manier tot stand kwam.”
Martin van Dam, Veratio

Metselwerk
De glazen boxen zijn omgeven door bijzonder metselwerk. Tot aan de eerste rollaag van de bakstenen verwerkten we een RVS strip in de voegen, die de traditionele architectuur samenbrengt met de eigentijdse gevel. 

Horizontaal tot verticaal
Het meest spectaculaire in de uitvoering van het project was het draaien van de glazen boxen. We hebben de glazen boxen horizontaal verlijmd in onze fabriek en ter plaatse gedraaid om verticaal in de gevel te worden gemonteerd. 

Het stalen montageframe

Hiervoor ontwierpen we een op maat gemaakt stalen montageframe dat tijdens de montage als een stijve mal rond de glazen elementen fungeerde en de boxen beschermde tijdens het transport en het hijsen. Omdat de ongehard glazen elementen enkel bij elkaar worden gehouden door structurele kit, was het zaak deze niet zwaar te belasten tijdens het transport en tijdens de overgang van horizontaal naar verticaal. De doorbuigingen van de glazen boxen en het stalen hulpframe moesten minimaal blijven en alle fasen van de montage zijn daarom doorgerekend.  

Door de vergevorderde prefabricage in onze fabriek konden de gevelelementen binnen twee dagen op de bouwplaats worden gemonteerd. 

Constructeur / Projectmanager
Collega Iris Rombouts was bij dit project betrokken als constructeur en projectmanager. Binnen Octatube stimuleren we dit soort dubbelfuncties. Momenteel zitten we midden in een transitie naar een zelfstuderende organisatie. In plaats van top-down opereren streven we naar een verdeling van eigenaarschap over de organisatie. Dit geeft medewerkers en teams vrijheid en stelt hen in staat om initiatief en beslissingen te nemen.

"Ik hou ervan om hardcore constructies rekenen te combineren met projectmanagement. Het is niet alleen een voordeel voor de klant om een partner te hebben die ook constructieve kennis heeft, maar het is ook voor jezelf prettig: je bent op een heel breed vlak betrokken bij het project waardoor je veel meer op de hoogte bent en blijft gedurende het project. Het voelt voor mij heel efficiënt en ik haal er veel energie uit!"
Iris Rombouts

Blikvanger
In veel opzichten was "The Looking Glass" een klus voor een Zwitserse horlogemaker. Het kwam allemaal neer op de exacte millimeters - van de structurele kitverbinding tot de glas- en staalverbindingen en het stalen frame en de rotatie ter plaatse. 

Het eindresultaat is een echte blikvanger waar we erg trots op zijn. Deze bijzondere gevel, voor opdrachtgever Bouwbedrijf Wessels Zeist, is tot stand gekomen in samenwerking met UNStudio, ARUP, Brouwer & Kok en Warenar Real Estate.

Fotografie door Eva Bloem